મદ્રાસ હાઈકોર્ટે બુધવારે ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)ના કાર્યાલયમાંથી ભારત માતાની પ્રતિમા હટાવવામાં તમિલનાડુ પોલીસની કાર્યવાહી પર આકરી ટીપ્પણી કરી હતી. કોર્ટે રાજ્ય સરકારને પ્રતિમા ભાજપને પરત કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે ખાનગી મિલકતની અંદર થતી પ્રવૃત્તિઓને નિયંત્રિત કરવાનું રાજ્યનું કામ નથી.
મદ્રાસ હાઈકોર્ટની મદુરાઈ ખંડપીઠના ન્યાયાધીશ આનંદ વેંકટેશે કહ્યું, “મારા મનમાં કોઈ શંકા નથી કે પ્રશાસને મનસ્વી રીતે ખાનગી મિલકતમાંથી ભારત માતાની પ્રતિમાને હટાવી દીધી હતી. કદાચ બીજે ક્યાંકથી આવેલા દબાણને કારણે તેમણે આમ કર્યુ છે. પ્રશાસનનું આ કૃત્ય અત્યંત નિંદનીય છે અને ભવિષ્યમાં તેનું પુનરાવર્તન ક્યારેય ન થવું જોઈએ. આપણે કલ્યાણ રાજ્યમાં જીવી રહ્યા છીએ જે કાયદાના શાસન દ્વારા સંચાલિત છે. તેથી, ભારતના બંધારણની કલમ 226 હેઠળ તેના અધિકારક્ષેત્રનો ઉપયોગ કરતી બંધારણીય અદાલત દ્વારા આવી ઉચાપતને ક્યારેય સહન કરી શકાય નહીં.
મામલો ત્યારે શરૂ થયો જ્યારે તમિલનાડુ સરકારે 2022માં હાઈકોર્ટના આદેશને ટાંકીને ભાજપને નોટિસ જારી કરી. આ આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે કોઈપણ નેતાની નવી પ્રતિમા સ્થાપિત કરી શકાય નહીં. જે મૂર્તિઓ જાહેરમાં ખલેલ પહોંચાડવાનું જોખમ ઉભી કરે છે તેને અન્ય સ્થળોએ ખસેડવી જોઈએ.
ધ કોમ્યુન દ્વારા જ્યારે તામિલનાડુ સરકારે ભાજપના કાર્યાલયમાંથી રાત્રે ભારત માતાની પ્રતિમા હટાવી હતી તેનો વિડીઓ શેર કરવામાં આવ્યો હતો…
Statue of Bharat Mata Forcefully Removed: Tamil Nadu
— Anand #IndianfromSouth (@Bharatiyan108) August 8, 2023
In an atrocious incident, Tamil Nadu police removed the statue of Bharat Mata from the premises of the BJP district office in Virudhunagar, Tamil Nadu. This office was newly inaugurated a few months ago by J.P.Nadda.
As part… pic.twitter.com/4ptoPAYypx
રાજ્ય સરકારે કહ્યું કે ભાજપને મોકલવામાં આવેલી નોટિસનો કોઈ જવાબ મળ્યો નથી. તેથી સામાજિક શાંતિ જળવાઈ રહે તે હેતુથી ભારત માતાની પ્રતિમાને હટાવી આ પ્રતિમા હવે મહેસૂલ વિભાગની કચેરીમાં સુરક્ષિત રાખવામાં આવી છે.
ભાજપે કોર્ટમાં દલીલ કરી હતી કે તેમની ઓફિસમાં ભારત માતાની પ્રતિમા ભારતના પ્રતીક તરીકે સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. ભાજપનો આરોપ છે કે તમિલનાડુમાં સત્તારૂઢ ડીએમકે સરકારે પોલીસને ભાજપના કાર્યાલયમાં ગેરકાયદેસર રીતે પ્રવેશ કરીને પ્રતિમા હટાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
આ કેસને મહત્વપૂર્ણ ગણાવતા કોર્ટે કહ્યું કે સવાલ એ થાય છે કે ખાનગી સંપત્તિ પર અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાના અધિકારની મર્યાદા શું છે. જસ્ટિસ વેંકટેશે કહ્યું, “જે વ્યક્તિ પોતાની સમજ અને અંતરાત્મા પ્રમાણે કામ કરે છે તે એમ ન કહી શકે કે તેના દેશ પ્રત્યે પ્રેમ અને દેશભક્તિની અભિવ્યક્તિ રાજ્ય અથવા સમાજના હિતોને જોખમમાં મૂકી શકે છે.”
તેમણે વધુમાં કહ્યું, “કોઈના બગીચામાં અથવા ઘરમાં ભારત માતાની પ્રતિમા મૂકવી એ વ્યક્તિગત આદરનું પ્રતીક છે. તે સ્વતંત્રતા, સાહસ અને સાંસ્કૃતિક ઓળખના આદર્શો પર વિચાર કરવા આમંત્રણ આપે છે.”
મદ્રાસ હાઈકોર્ટનો આ નિર્ણય તમિલનાડુ સરકાર માટે મોટો ઝટકો છે. કોર્ટે સ્પષ્ટ કહ્યું કે રાજ્યનો અધિકાર માત્ર ખાનગી સંપત્તિમાં હસ્તક્ષેપ કરવા પૂરતો મર્યાદિત નથી. કોઈ પણ સરકાર ખાનગી જગ્યામાં વ્યક્તિની રાષ્ટ્રીય ઓળખ અને સંસ્કૃતિનું સન્માન કરવાનો અધિકાર છીનવી શકે નહીં. આ આદેશ બંધારણીય દૃષ્ટિકોણથી મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા અને વ્યક્તિગત ગૌરવને પ્રોત્સાહન આપે છે.