ભારતીય વાયુસેનાએ 12 માર્ચ 2025 ના રોજ સ્વદેશી એસ્ટ્રા એર-ટુ-એર મિસાઇલનું સફળતાપૂર્વક પરીક્ષણ કરીને એક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિ હાંસલ કરી છે. ઓડિશાના ચાંદીપુર ખાતે અસ્ત્ર (ASTRA) મિસાઈલને સૌપ્રથમ લાઇટ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ (LCA) તેજસ MK1 પ્રોટોટાઈપથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.
આ સિદ્ધિથી સ્વદેશી રીતે લાંબા અંતરની હવાથી હવામાં પ્રહાર કરવા માટે સક્ષમ મિસાઈલો વિકસાવવામાં સક્ષમ એવા ચુનંદા દેશોની યાદીમાં ભારત ગૌરવભેર સામેલ થઈ ગયું છે. અગાઉ આ ટેક્નોલોજી માત્ર અમેરિકા, રશિયા અને ફ્રાન્સ પાસે હતી.
આ પરીક્ષણ અંતર્ગત હવામાં ઉડતા લક્ષ્ય પર મિસાઈલના સીધા પ્રહારનું સફળતાપૂર્વક પ્રદર્શન કરવામાં આવ્યું હતું. પરીક્ષણ દરમિયાન તમામ પેટા-સિસ્ટમ્સે તમામ મિશન પરિમાણો અને ઉદ્દેશ્યોને પૂર્ણ કરીને સચોટ કામગીરી બજાવી હતી. અસ્ત્ર (ASTRA) મિસાઇલને ડીઆરડીઓ (DRDO) દ્વારા ડિઝાઈન કરવામાં અને વિકસાવવામાં આવી છે જે 100 કિમીથી વધુની રેન્જમાં લક્ષ્યોને ભેદવા સક્ષમ છે અને અદ્યતન માર્ગદર્શન અને નેવિગેશન ક્ષમતાઓથી સજ્જ છે જે મિસાઇલને વધુ ચોકસાઈ સાથે લક્ષ્યોને જોડવામાં સક્ષમ બનાવે છે.
અસ્ત્ર (ASTRA) મિસાઈલના આ સફળ પરીક્ષણ LCA AF Mk1A વેરિઅન્ટના ઇન્ડક્શન તરફ એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ છે. આ સફળતા ADA, DRDO, હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) ના વૈજ્ઞાનિકો, એન્જિનિયરો અને ટેકનિશિયનોની સંકલિત ટીમની સખત મહેનતનું પરિણામ છે. આમાં, CEMILAC, DG-AQA, IAF અને ટેસ્ટ રેન્જ ટીમ તરફથી પણ સહકાર મળ્યો છે. કામગીરીના મૂલ્યાંકન માટે વધુ ટ્રાયલનું પણ યોજના તૈયાર કરવામાં છે.
Aeronautical Development Agency (ADA) successfully test-fired the #ASTRA Beyond Visual Range Air-to-Air Missile (BVRAAM) from the LCA AF MK1 prototype off Chandipur, Odisha today. The missile achieved a direct hit on a flying target, validating its advanced guidance &… pic.twitter.com/tMlVuyuEwc
— Ministry of Defence, Government of India (@SpokespersonMoD) March 12, 2025
સ્વદેશી અસ્ત્ર (ASTRA) મિસાઈલની શક્તિ
ડિફેન્સ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઓર્ગેનાઈઝેશન (DRDO) દ્વારા વિકસિત અસ્ત્ર (ASTRA) મિસાઈલ 100 કિલોમીટરથી વધુની રેન્જમાં દુશ્મનના એરક્રાફ્ટને સટીક રીતે ભેદવામાં સક્ષમ છે. આ પરીક્ષણ ભારતની હવાઈ સંરક્ષણ વ્યૂહરચના વધુ મજબૂત કરશે અને આત્મનિર્ભર ભારત અભિયાનને પણ વેગ આપશે એવું નિષ્ણાતો માની રહ્યા છે.
અસ્ત્ર મિસાઈલની વિશેષતાઓ
સ્મોકલેસ પ્રોપલ્શન ટેક્નોલોજી – સ્મોકલેસ પ્રોપલ્શન ટેક્નોલોજી મિસાઈલને લોન્ચ કર્યા પછી તેને અદ્રશ્ય રાખે છે, પરિણામે કારણે દુશ્મન તેનો ન તો અંદાજ લગાવી શકે છે ન પકડી શકે છે.
એડવાન્સ્ડ ઇનર્શિયલ નેવિગેશન સિસ્ટમ – અસ્ત્ર મિસાઈલમાં રહેલી એડવાન્સ ઈનર્શિયલ નેવિગેશન સિસ્ટમ ઝડપી-ઉડતા લક્ષ્યોને પણ સટીક રીતે નિશાન બનાવી ભેદવાની ક્ષમતા આપે છે.
તેજસ સાથે સુસંગતતા – અસ્ત્ર મિસાઈલને અગાઉ સુખોઈ Su-30 MKIમાં એકીકૃત કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ હવે તે તેજસ MK1 સાથે પણ સંપૂર્ણ રીતે સુસંગત છે.
ભારતીય વાયુસેના માટે મોટું પગલું
આ પરીક્ષણ સાથે ભારતીય વાયુસેનાની લડાયક ક્ષમતા વધુ અપગ્રેડ થશે. હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) દ્વારા વિકસાવવામાં આવી રહેલું લાઇટ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ (LCA) તેજસ MK1A વેરિઅન્ટ એસ્ટ્રા મિસાઈલ સાથે વધુ અસરકારક લડાયક વિમાન બનશે. આનાથી ભારતની હવાઈ સુરક્ષા પ્રણાલીને અભૂતપૂર્વ તાકાત મળશે.
સંરક્ષણ મંત્રીની પ્રતિક્રિયા
સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહે આ સફળતા પર DRDO, IAF, ADA અને HALની ટીમોને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા અને તેને ભારતના આત્મનિર્ભર સંરક્ષણ ઉદ્યોગ તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું ગણાવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે આ પરીક્ષણ ભારતને વૈશ્વિક સ્તરે સંરક્ષણ તકનીકમાં આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે.
ભારત અસ્ત્ર (ASTRA) મિસાઈલની કાર્યક્ષમતા અને ચોકસાઈને વધુ ઉન્નત બનાવવા માટે આગામી મહિનાઓમાં તેના વધુ પરીક્ષણો કરશે. ભવિષ્યમાં તેને લાઇટ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ (LCA) MK2 અને એડવાન્સ્ડ મીડિયમ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ (AMCA) જેવા એડવાન્સ્ડ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટમાં પણ સામેલ કરવામાં આવશે. આનાથી ભારતીય વાયુસેના આધુનિક યુદ્ધક્ષેત્રમાં વધુ અસરકારક બનશે અને વિદેશી શસ્ત્રો પરની નિર્ભરતા પણ ઘટશે.
