ભારત આજે અવકાશ ક્ષેત્રે વધુ એક ઈતિહાસ રચવા જઈ રહ્યું છે. ઈસરોનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન આદિત્ય એલ-1 આજે (શનિવાર) તેના નિશ્ચિત સ્થાને પહોંચશે અને ત્યાંથી સૂર્યના રહસ્યોને ઉજાગર કરશે. ઈસરોના જણાવ્યા અનુસાર, મિશન સૂર્યનું આદિત્ય એલ-1 6 જાન્યુઆરીએ સાંજે 4 વાગ્યે સૂર્યના લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ-1 પર પહોંચશે અને સ્થાપિત થશે. ઉલ્લેખનીય છે કે ઈસરોએ ગયા વર્ષે 2 સપ્ટેમ્બરે તેનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન આદિત્ય એલ-1 લોન્ચ કર્યું હતું.
સૂર્યના L-1 બિંદુ પર સ્થાપિત થયા પછી, આદિત્ય આગામી પાંચ વર્ષ સુધી કાર્યરત રહેશે. આ સમય દરમિયાન તે સૂર્યના રહસ્યોને લગતા મહત્વપૂર્ણ ડેટા એકત્રિત કરશે. સૂર્યના લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ-1ની આસપાસના પ્રદેશને હેલો ઓર્બિટ કહેવામાં આવે છે. આ સ્થાન સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચેના પાંચ સ્થાનોમાંનું એક છે જે સ્થાનથી બંને શરીર (પૃથ્વી અને સૂર્ય)નું ગુરુત્વાકર્ષણ સમાન બની જાય છે પરિણામે કોઈપણ વસ્તુ વચ્ચે રહે છે.
આદિત્ય એલ-1 તેની 15 લાખ કિમીની સફર પૂર્ણ કરીને તેના લક્ષ્ય સુધી પહોંચશે. આ મિશનનો છેલ્લો સ્ટોપ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ISRO લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ-1 ખાતે આદિત્ય એલ-1 ને સ્થાપિત કરવા માટે થ્રસ્ટર્સને ફાયર કરશે.
L-1 બિંદુ પૃથ્વીથી 15 લાખ કિમી દૂર છે
પૃથ્વીથી સૂર્યનું અંતર લગભગ 15 કરોડ કિલોમીટર છે અને સૂર્યનું લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ-1 પૃથ્વીથી 15 લાખ કિલોમીટર દૂર છે. એટલે કે આદિત્ય એલ-1 સૂર્યનું માત્ર એક ટકા અંતર કાપશે અને અહીંથી સૂર્યના રહસ્યોને સમજવાનો પ્રયાસ કરશે.
સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચે 5 લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ છે
સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચે પાંચ લેગ્રેન્જ બિંદુઓ છે. L-1 પોઈન્ટ આમાં પ્રથમ છે. આ બિંદુથી આદિત્ય એલ-1 સૂર્યના રહસ્યો જાહેર કરશે. આ સ્થાન પર સૂર્ય અને પૃથ્વીનું ગુરુત્વાકર્ષણ બળ સમાન બની જાય છે. એટલે આદિત્ય L-1 આ બિંદુએ પહોંચીને ભ્રમણ કરવાનું શરૂ કરશે.
આદિત્ય L-1 માં સાત પેલોડ છે
ઈસરોના મિશન સૂર્ય આદિત્ય એલ-1માં કુલ સાત પેલોડ સ્થાપિત કરવામાં આવેલા છે. આદિત્યના ચાર પેલોડ L-1 પોઈન્ટ પર સીધા સૂર્ય તરફ હશે. બાકીના ત્રણ પેલોડ્સ એલ-1 પર જ વિસ્તારોનો અભ્યાસ કરશે. જે ચાર પેલોડ્સ સીધા સૂર્ય તરફ હશે તેમાં વિઝિબલ એમિશન લાઈન કોરોનાગ્રાફ (VELC), સોલર અલ્ટ્રાવાયોલેટ ઇમેજિંગ ટેલિસ્કોપ (SUITE), સોલર લો એનર્જી એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર (સોલેક્સસ), હાઈ-એનર્જી L1 ઓર્બિટિંગ એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર (HEL1OS)નો સમાવેશ થાય છે. ISRO આ પેલોડ્સ દ્વારા સૂર્યને સીધો ટ્રેક કરશે. અને ત્રણ ઇન-સીટુ માપન સાધનો છે, જેમાં આદિત્ય સોલર વિન્ડ પાર્ટિકલ એક્સપેરિમેન્ટ, આદિત્ય માટે પ્લાઝમા એનાલિસ્ટ પેકેજ અને એડવાન્સ થ્રી ડાયમેન્શનલ હાઇ રિઝોલ્યુશન ડિજિટલ મેગ્નેટોમીટરનો સમાવેશ થાય છે.