લંડનમાં યોજાયેલી એક હરાજી દરમિયાન 100 રૂપિયાની ભારતીય નોટ 56 લાખ રૂપિયામાં અને 10 રૂપિયાની બે નોટ 12 લાખ રૂપિયામાં વેચાઈ હતી. શું છે આ ભારતીય નોટોમાં ખાસ, જેના માટે લોકોએ આટલી મોટી રકમ ચૂકવી?
56 લાખમાં વેચાઈ ભારતીય નોટ
લંડનની હરાજીમાં ભારતીય રૂ. 100ની એક દુર્લભ નોટ રૂ. 56 લાખમાં વેચાઈ હતી, જેણે સંગ્રહકારો અને ઈતિહાસ પ્રેમીઓને ચોંકાવી દીધા હતા. આ નોટ ‘હજ નોટ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને તેનો ઈતિહાસ 1950ના દાયકા સાથે જોડાયેલો છે જ્યારે ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ તે ભારતીય હજયાત્રીઓને આપી હતી જેઓ ગલ્ફ દેશોની મુલાકાતે જતા હતા.
This Indian 'Hajj Note' of Rs 100 sold for Rs 56 lakh in an auction in London.
— Shivoham Newsline🕉️ (@ShivohamNewslin) January 7, 2025
This note was issued by the Reserve Bank of India in 1950 for Hajj pilgrimage, which was valid in Gulf countries and not in India.
The serial number of these notes starts with the prefix "HA".
All… pic.twitter.com/ge9e0I9qbN
આ નોટનો સીરીયલ નંબર HA 078400 હતો, તે માત્ર એક સંગ્રહ કરવા માટે જ નહી પણ ભારતીય આર્થિક ઇતિહાસનો એક રસપ્રદ હિસ્સો પણ છે. આ નોટ આરબીઆઈએ આ નોટ ખાસ કરીને સોનાની ગેરકાયદેસર ખરીદી રોકવા માટે બહાર પાડી હતી. આ હજ નોટો માત્ર સંયુક્ત આરબ અમીરાત (UAE), કતાર, બહેરીન, કુવૈત અને ઓમાન જેવા ગલ્ફ દેશોમાં જ માન્ય હતી, જેને કારણે તે ખાસ અને મર્યાદિત કાયદેસર મુદ્રા બની ગઈ હતી.
આજે આ નોટો માત્ર તે દુર્લભ હોવાને કારણે જ નહીં, પરંતુ તેમની વિશિષ્ટ વિશેષતાઓને કારણે પણ સંગ્રહકર્તાઓ માટે મૂલ્યવાન વસ્તુઓ બની ગઈ છે.
હજ નોટની વિશેષતાઓ
હજ નોંધોની એક વિશેષ વિશેષતા તેમના સીરીયલ નંબરોમાં રહેલો “HA” પ્રીફિક્સ હતી, જેનાથી તેને સરળતાથી ઓળખી શકાતી હતી. આ નોટોનો રંગ પણ સામાન્ય ભારતીય ચલણ કરતાં અલગ હતો, જેનાથી તેમની વિશિષ્ટતામાં વધુ વધારો થતો હતો.
ભારતીય નોટોએ હેડલાઈન્સ બનાવી હોય એવી આ હરાજી પહેલીવાર નથી થઈ. મે 2024માં પણ 1918ની 10 રૂપિયાની બે નોટમાંની એક 6.90 લાખ રૂપિયા અને બીજી 5.80 લાખ રૂપિયાની રેકોર્ડ કિંમતે વેચાઈ હતી.
આ નોટોનો ઈતિહાસ પણ ખૂબ જ રસપ્રદ હતો, કારણ કે તે પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન જર્મન યુ-બોટ દ્વારા તોડી પાડવામાં આવેલા બ્રિટિશ જહાજ એસએસ શિરાલામાંથી મળી હતી. જેને પરિણામે આ નોટોને ઐતિહાસિક મહત્વ મળ્યુ અને હવે તે અનોખી સંગ્રહ કરી શકાય તેવી વસ્તુઓ બની ગઈ છે.