સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેંચે આજે કલમ 370 પર ઐતિહાસિક ચુકાદો આપ્યો છે. આ નિર્ણયને બંધારણીય ગણાવતા સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે તેણે જમ્મુ અને કાશ્મીરને બાકીના ભારત સાથે જોડવાની પ્રક્રિયાને મજબૂત બનાવી છે.
સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેંચે આજે (11 ડિસેમ્બર) કલમ 370ના મુદ્દા પર સુનાવણી કરતા ઐતિહાસિક ચુકાદો આપ્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે કલમ 370ને નિષ્ક્રિય કરીને નવી વ્યવસ્થાએ જમ્મુ અને કાશ્મીરને બાકીના ભારત સાથે જોડવાની પ્રક્રિયાને મજબૂત બનાવી છે. કલમ 370 હટાવવાનું બંધારણીય રીતે માન્ય છે. મુખ્ય ન્યાયમુર્તીએ સુનાવણી દરમિયાન કહ્યું, “અમને સોલિસિટર જનરલ દ્વારા કહેવામાં આવ્યું હતું કે જમ્મુ અને કાશ્મીરને રાજ્યનો દરજ્જો પાછો આપવામાં આવશે. લદ્દાખ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ રહેશે. અમે નિર્દેશ કરીએ છીએ કે ચૂંટણી પંચ 30 સપ્ટેમ્બર 2024 સુધીમાં જમ્મુ અને કાશ્મીરની સમીક્ષા કરે. નવા સીમાંકનમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજવી જોઈએ. રાજ્યનો દરજ્જો પણ વહેલી તકે પુનઃસ્થાપિત થવો જોઈએ.
ઉલ્લેખનીય છે કે સુપ્રીમ કોર્ટે 16 દિવસની ચર્ચા બાદ 5 સપ્ટેમ્બરે આ અંગે નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો. આ નિર્ણય ભારતના ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, બીઆર ગવઈ અને જસ્ટિસ સૂર્યકાંતની પાંચ જજોની બંધારણીય બેંચે આપ્યો છે.
શું કહ્યું સુપ્રીમ કોર્ટે
મુખ્ય પ્રશ્નો પર, CJIએ કહ્યું, અમે તે સમયગાળા દરમિયાન રાજ્યમાં લાદવામાં આવેલા રાષ્ટ્રપતિ શાસન અંગે કોઈ નિર્ણય લીધો નથી. પરિસ્થિતિ અનુસાર રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદી શકાય છે. રાષ્ટ્રપતિ પાસે કલમ 356 હેઠળ સત્તા છે. તેને પડકારી શકાય નહીં, બંધારણીય સ્થિતિ એ છે કે તેનો યોગ્ય ઉપયોગ થવો જોઈએ. રાષ્ટ્રપતિ શાસન દરમિયાન રાજ્ય સરકારની જગ્યાએ કેન્દ્ર નિર્ણય લઈ શકે છે. રાજ્ય વિધાનસભાની જગ્યાએ સંસદ કાર્ય કરી શકે છે.
કોર્ટે કહ્યું, જ્યારે રાજા હરિ સિંહે ભારત સાથે વિલીનીકરણ કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા, ત્યારે જમ્મુ-કાશ્મીરની સાર્વભૌમત્વ સમાપ્ત થઈ ગયું હતું. તે સ્પષ્ટ છે કે જમ્મુ-કાશ્મીર ભારતનું અભિન્ન અંગ છે. ભારતનું બંધારણ જમ્મુ અને કાશ્મીરના બંધારણ કરતાં ચડિયાતું છે.
‘આર્ટિકલ 370 હટાવવાનું બંધારણીય રીતે માન્ય’
સુપ્રીમ કોર્ટે વધુમાં કહ્યું કે, જમ્મુ-કાશ્મીરની બંધારણ સભાની ભલામણ બાદ જ રાષ્ટ્રપતિએ કલમ 370 પર કોઈ આદેશ જારી કરવો જરૂરી નથી. કલમ 370 ને નિષ્ક્રિય કરીને, નવી વ્યવસ્થાએ જમ્મુ અને કાશ્મીરને બાકીના ભારત સાથે જોડવાની પ્રક્રિયાને મજબૂત બનાવી છે. કલમ 370 હટાવવાનું બંધારણીય રીતે માન્ય છે.
કોર્ટમાં કોના વતી કોણે દલીલો કરી?
કોર્ટમાં એટર્ની જનરલ આર વેંકટરામણી, સોલિસિટર જનરલ તુષાર મહેતા, વરિષ્ઠ વકીલ હરીશ સાલ્વે, રાકેશ દ્વિવેદી, વી ગિરી અને અન્યોએ કલમ 370 નાબૂદ કરવાના કેન્દ્ર સરકારના નિર્ણયની હિમાયત કરી હતી. તે જ સમયે, કપિલ સિબ્બલ, ગોપાલ સુબ્રમણ્યમ, રાજીવ ધવન, ઝફર શાહ, દુષ્યંત દવે અને અન્ય વરિષ્ઠ વકીલોએ અરજદારો વતી તેમની દલીલો રજૂ કરી હતી.
GSDP પણ બમણો થયો
જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં કલમ 370 નાબૂદ કર્યા પછી, ચાર વર્ષમાં માત્ર ગ્રોસ સ્ટેટ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ (GSDP) બમણી થઈ નથી, પરંતુ ઘણા અભૂતપૂર્વ આર્થિક ફેરફારો પણ જોવા મળ્યા હતા. સત્તાવાર માહિતી અનુસાર, ઓગસ્ટ 2019માં કલમ 370 નાબૂદ થયા પહેલા GSDP રૂ. 1 લાખ કરોડથી બમણું વધીને રૂ. 2.25 લાખ કરોડથી વધુ થઈ ગયું છે.